Ciąża u kobiet ze stwardnieniem rozsianym – obecny stan wiedzy ze szczególnym uwzględnieniem terapii Artykuł przeglądowy

Abstrakt

Stwardnienie rozsiane, choć może wystąpić w każdej grupie wiekowej u obu płci, najczęściej rozwija się u kobiet w wieku rozrodczym, a więc w trzeciej i czwartej dekadzie życia. Dawniej u pacjentek planujących ciążę zaprzestawano leczenia, a nawet odradzano im zachodzenie w ciążę. Obecnie trend ów uległ odwróceniu, a chore coraz częściej decydują się na ciążę. Podkreśla się wagę pilnego rozpoczynania terapii modyfikującej przebieg choroby, którą można dostosować do planów macierzyńskich. Edukację na temat bezpiecznego planowania ciąży u pacjentek w wieku rozrodczym trzeba zatem rozpocząć już na etapie diagnostycznym i planowania leczenia.

Za optymalny dla pacjentki czas planowania ciąży uznaje się okres minimum 1–2 lat bez aktywności choroby. Po jej stabilizacji starania o ciążę należy rozpocząć z zachowaniem okresu wash-out dla danej terapii, przy czym w okresie przejściowym dozwolone jest stosowanie β-interferonów i octanu glatirameru, a także fumaranu dimetylu, który można odstawić w momencie potwierdzenia ciąży. Z punktu widzenia charakterystyk produktów leczniczych w trakcie ciąży terapię można kontynuować jedynie z zastosowaniem β-interferonów i octanu glatirameru. U pacjentek z dużą aktywnością choroby dozwolone jest natomiast stosowanie natalizumabu dożylnie co 6 tygodni do II trymestru ciąży włącznie, z indywidualnym kalkulowaniem stosunku korzyści do ryzyka ocenianego u płodu i matki. Mamy też coraz więcej danych dotyczących przebiegu ciąż i oceny stanu zdrowia niemowląt pacjentek stosujących terapie anty-CD20 – pozwalają nam one optymistycznie patrzeć na przyszłość wykorzystania terapii o wysokiej skuteczności u chorych planujących macierzyństwo. Podczas rzutów, których częstość zwykle zmniejsza się w trakcie ciąży, od II trymestru można stosować metyloprednizolon w standardowych dawkach dożylnie, natomiast deksametazon jest przeciwwskazany przez całą ciążę.

Po porodzie podkreśla się wagę karmienia piersią oraz szybkiego powrotu do terapii modyfikującej przebieg choroby. Podczas karmienia bezpieczne jest stosowanie β-interferonów, octanu glatirameru oraz (najwcześniej ok. 2 tygodni po porodzie) ofatumumabu, okrelizumabu i ublituksymabu.