Pacjent leczony lekiem przeciwmalarycznym – okiem reumatologa i okulisty Artykuł przeglądowy

##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##

PDF


Opublikowane: mar 31, 2025
DOI: https://doi.org/10.24292/01.OT.950525
Słowa kluczowe:
hydroksychlorochina, chlorochina, działania niepożądane, oko

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

Dorota Szumny
1. Katedra i Zakład Farmakologii, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. 2. Klinika Okulistyki, Uniwersytecki Szpital Kliniczny we Wrocławiu
http://orcid.org/0000-0002-7814-3517
Agnieszka Matuszewska
Katedra i Zakład Farmakologii, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
http://orcid.org/0000-0003-1082-0793

Abstrakt

Pacjenci przychodzący na wizytę do okulisty niejednokrotnie chorują na choroby ogólnoustrojowe, których leczenie może wpływać na stan narządu wzroku. Dzieje się tak w przypadku tzw. leków przeciwmalarycznych – chlorochiny i hydroksychlorochiny, stosowanych w terapii tocznia rumieniowatego układowego i reumatoidalnego zapalenia stawów. W trakcie ich stosowania konieczna jest regularna kontrola okulistyczna.


Na wczesnym etapie stosowania leków przeciwmalarycznych pacjenci są zwykle bezobjawowi, natomiast zaawansowana makulopatia lub retinopatia obwodowa mogą powodować nieodwracalną utratę wzroku. Głównymi czynnikami ryzyka makulopatii są wysoka dawka (większa niż 5 mg/kg mc./24 h dla hydroksychlorochiny) i długi czas stosowania (ponad 5 lat). Upośledzenie czynności nerek lub wątroby albo jednoczesne stosowanie tamoksyfenu zwiększają ryzyko uszkodzenia narządu wzroku. Do czynników ryzyka zaliczane są również wiek oraz współistniejące choroby siatkówki.


Przesiewowe badanie okulistyczne powinno obejmować ocenę ostrości wzroku, widzenia barw, test Amslera, badanie dna oka oraz wykonanie badań dodatkowych, takich jak optyczna koherentna tomografia, elektroretinogram, autofluorescencja dna oka, pole widzenia. Decyzja o odstawieniu leku powinna zostać podjęta wspólnie z reumatologiem lub lekarzem prowadzącym przy uwzględnieniu działania ogólnoustrojowego leku.

Pobrania

Dane pobrania nie są jeszcze dostepne

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Jak cytować
1.
Szumny D, Matuszewska A. Pacjent leczony lekiem przeciwmalarycznym – okiem reumatologa i okulisty. Ophthatherapy [Internet]. 31 marzec 2025 [cytowane 6 sierpień 2025];12(1):44-9. Dostępne na: https://www.journalsmededu.pl/index.php/ophthatherapy/article/view/3310
Numer
Tom 12 Nr 1 (2025)
Dział
Leczenie zachowawcze

Copyright: © Medical Education sp. z o.o. License allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.

Address reprint requests to: Medical Education, Marcin Kuźma (marcin.kuzma@mededu.pl)

Bibliografia

1. Schilling WH, White NJ. Does hydroxychloroquine still have any role in the COVID-19 pandemic? Expert Opin Pharmacother. 2021; 22(10): 1257-66.
2. Medycyna Praktyczna. Chlorochina.
3. Nirk EL, Reggiori F, Mauthe M. Hydroxychloroquine in rheumatic autoimmune disorders and beyond. EMBO Mol Med. 2020; 12(8): e12476.
4. An J, Minie M, Sasaki T et al. Antimalarial Drugs as Immune Modulators: New Mechanisms for Old Drugs. Annu Rev Med. 2017; 68: 317-30.
5. Fanouriakis A, Kostopoulou M, Andersen J et al. EULAR recommendations for the management of systemic lupus erythematosus: 2023 update. Ann Rheum Dis. 2024; 83(1): 15-29.
6. Smolen JS, Landewé RBM, Bergstra SA et al. EULAR recommendations for the management of rheumatoid arthritis with synthetic and biological disease-modifying antirheumatic drugs: 2022 update. Ann Rheum Dis. 2023; 82(1): 3-18.
7. Siegel CH, Sammaritano LR. Systemic Lupus Erythematosus: A Review. JAMA. 2024; 331(17): 1480-91.
8. Olesińska M, Goncerz G, Musiał J et al. Toczeń rumieniowaty układowy. In: Interna Szczeklika 2024. Gajewski P, Jaeschke R (eds.). Medycyna Praktyczna, Kraków 2024: 2090-102.
9. Filipowicz-Sosnowska A. Reumatoidalne zapalenie stawów. In: Interna Szczeklika 2024. Gajewski P, Jaeschke R (eds.). Medycyna Praktyczna, Kraków 2024: 2072-88.
10. Quiñones ME, Joseph JK, Dowell S et al. Hydroxychloroquine and Risk of Long QT Syndrome in Rheumatoid Arthritis: A Veterans Cohort Study With Nineteen-Year Follow-up. Arthritis Care Res (Hoboken). 2023; 75(7): 1571-9.
11. Levy GD, Munz SJ, Paschal J et al. Incidence of hydroxychloroquine retinopathy in 1,207 patients in a large multicenter outpatient practice. Arthritis & Rheumatism. 1997; 40(8): 1482-6.
12. Medycyna Praktyczna. Hydroksychlorochina.
13. Schrezenmeier E, Dörner T. Mechanisms of action of hydroxychloroquine and chloroquine: implications for rheumatology. Nat Rev Rheumatol. 2020; 16(3): 155-66.
14. Tang C, Godfrey T, Stawell R et al. Hydroxychloroquine in lupus: emerging evidence supporting multiple beneficial effects. Intern Med J. 2012; 42(9): 968-78.
15. Costa EA, Gonçalves AP, Batista JAD et al. New Insights into the Mechanism of Action of the Drug Chloroquine: Direct Interaction with DNA and Cytotoxicity. J Phys Chem B. 2022; 126(19): 3512-21.
16. Peponis V, Kyttaris VC, Chalkiadakis SE et al. Ocular side effects of anti-rheumatic medications: what a rheumatologist should know. Lupus. 2010; 19(6): 675-82.
17. Marmor MF, Kellner U, Lai TY et al. Recommendations on Screening for Chloroquine and Hydroxychloroquine Retinopathy (2016 Revision). Ophthalmology. 2016; 123(6): 1386-94.
18. Easterbrook M. Detection and prevention of maculopathy associated with antimalarial agents. Int Ophthalmol Clin. 1999; 39(2): 49-57.
19. Wiacek MP, Bobrowska-Snarska D, Lubiński W et al. What is new in recommendations on ophthalmological screening in patients treated with chloroquine and hydroxychloroquine? Update and literature review. Niger J Clin Pract. 2017; 20(8): 919-23.
20. Yam JC, Kwok AK. Ocular toxicity of hydroxychloroquine. Hong Kong Med J. 2006; 12(4): 294-304.
21. Hirooka K, Tokuda M, Miyamoto O et al. The Ginkgo biloba extract (EGb 761) provides a neuroprotective effect on retinal ganglion cells in a rat model of chronic glaucoma. Current Eye Research. 2004; 28(3): 153-7.
22. Bowling B. Kanski Okulistyka kliniczna. Edra Urban & Partner, Wrocław 2017: 854-5.
23. Ahmad R, Mehta H. The ocular adverse effects of oral drugs. Aust Prescr. 2021; 44(4): 129-36.
24. Skrzypiec I, Wierzbowska J. Retinopathy caused by chloroquine or hydroxychloroquine. Lek Wojsk. 2019; 97(1): 65-70.
25. Marmor MF, Carr RE, Easterbrook M et al. Recommendations on screening for chloroquine and hydroxychloroquine retinopathy: a report by the American Academy of Ophthalmology. Ophthalmology. 2002; 109(7): 1377-82.