The impedance cardiography – simple, noninvasive method for determination of cardiac stroke volume. Part 2. Selected research and clinical applications Review article
Article Sidebar
Published:
Sep 30, 2011
Keywords:
impedance cardiography, hemodynamic parameters, non-invasive methods, continuous measurement, stroke volume, systolic time intervals
Main Article Content
Abstract
In the second part of the paper we presented the current and the possible future research and clinical applications of the impedance cardiography as a noninvasive method for continuous determination of stroke volume, cardiac output and systolic time intervals (pre-ejection period and left ventricular ejection time).
Downloads
Download data is not yet available.
Article Details
How to Cite
Cybulski , G., Niewiadomski , W., Strasz , A., Gąsiorowska , A., Leonarcik , R., Skupińska , M., & Laskowska , D. (2011). The impedance cardiography – simple, noninvasive method for determination of cardiac stroke volume. Part 2. Selected research and clinical applications. Cardiology in Practice, 5(3), 99-107. Retrieved from https://www.journalsmededu.pl/index.php/kwp/article/view/1597
Issue
Section
Articles
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Copyright: © Medical Education sp. z o.o. This is an Open Access article distributed under the terms of the Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0). License (https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
Address reprint requests to: Medical Education, Marcin Kuźma (marcin.kuzma@mededu.pl)
References
1. Cybulski G.: Influence of age on the immediate cardiovascular response to the orthostatic maneouvre. European Journal of Applied Physiology 1996, 73: 563-572.
2. Krzemiński K., Kruk B., Nazar K., Ziemba A.W., Cybulski G., Niewiadomski W.: Cardiovascular, metabolic and plasma catecholamine responses to passive and active exercises. J. Physiol. Pharmacol. 2000, 51(2): 267-278.
3. Ziemba A.W., Chwalbińska-Moneta J., Kaciuba- Uscilko H., Kruk B., Krzeminski K., Cybulski G., Nazar K.: Early effects of short-term aerobic training. Physiological responses to graded exercise. J. Sports Med. Phys. Fitness 2003 Mar, 43(1): 57-63.
4. Gąsiorowska A., Nazar K., Mikulski T., Cybulski G., Niewiadomski W., Smorawinski J., Krzeminski K., Porta S., Kaciuba-Uscilko H.: Hemodynamic and neuroendocrine predictors of lower body negative pressure (LBNP) intolerance in healthy young men. J. Physiol. Pharmacol. 2005, 56(2): 179-193.
5. Cybulski G., Krzemiński K., Niewiadomski W., Nazar K.: The influence of endurance training on the transient haemodynamic response to orthostatic manoeuvre. J. Physiol. Pharm. 1999, 50(2): 275-286.
6. Willemsen G.H.M., de Geus E.J.C., Klaver C.H.A.M., van Doornen L.J.P., Carroll D.: Ambulatory monitoring of the impedance cardiogram. Psychophysiology 1996, 33: 184-193.
7. Krauze T., Guzik P., Wykrętowicz A., Piskorski J., Tarchalski J., Wysocki H.: Ocena zmienności parametrów hemodynamicznych. W: Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006, rozdz. 7: 64-70.
8. Davis M.C., Matthews K.A., Claire E., McGrath M.A.: Hostile Attitudes Predict Elevated Vascular Resistance During Interpersonal Stress in Men and Women. Psychosomatic Medicine 2000, 62: 17-25.
9. Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006.
10. Trojnar M.: Zastosowania kardiografii impedancyjnej w diagnostyce różnicowej ostrych zaburzeń hemodynamicznych i duszności w warunkach szpitalnej izby przyjęć. W: Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006, rozdz. 4: 36-47.
11. Sodolski T., Kutarski A.: Wykorzystanie kardiografii impedancyjnej w monitorowaniu hemodynamicznym chorych leczonych z powodu niewydolności serca. W: Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006, rozdz. 5: 48-54.
12. Mancia G., De Backer G., Dominiczak A., Cifkova R., Fagard R., Germano G., Grassi G., Heagerty A.M., Kjeldsen S.E., Laurent S., Narkiewicz K., Ruilope L., Rynkiewicz A., Schmieder R.E., Boudier H.A., Zanchetti A., Vahanian A., Camm J., De Caterina R., Dean V., Dickstein K., Filippatos G., Funck-Brentano C., Hellemans I., Kristensen S.D., McGregor K., Sechtem U., Silber S., Tendera M., Widimsky P., Zamorano J.L., Erdine S., Kiowski W., Agabiti-Rosei E., Ambrosioni E., Lindholm L.H., Viigimaa M., Adamopoulos S., Agabiti-Rosei E., Ambrosioni E., Bertomeu V., Clement D., Erdine S., Farsang C., Gaita D., Lip G., Mallion J.M., Manolis A.J., Nilsson P.M., O’Brien E., Ponikowski P., Redon J., Ruschitzka F., Tamargo J., van Zwieten P., Waeber B., Williams B.: Management of Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension, European Society of Cardiology: 2007 Guidelines for the Management of Arterial Hypertension: The Task Force for the Management of Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). J. Hypertens. 2007, 25: 1105-1187.
13. Krupa-Wojciechowska B., Zdrojewski T.: Nadciśnienie tętnicze 2003. Przewodnik lekarza 2003, 6: 16-25.
14. Wang Y., Wang Q.J.: The prevalence of prehypertension and hypertension among US adults according to the new joint national committee guidelines: new challenges of the old problem. Arch. Intern. Med. 2004, 164: 2126-2134.
15. Yakovlevitch M., Black H.R.: Resistant hypertension in a tertiary care clinic. Arch. Intern. Med. 1991, 151: 1786-1792.
16. Ferrario C.M., Flack J.M., Strobeck J.E., Smits G., Peters C.: Individualizing hypertension treatment with impedance cardiography: a meta-analysis of published trials. Ther. Adv. Cardiovasc. Dis. 2010, 4: 5-16.
17. Niewiadomski W., Gąsiorowska A., Cybulski G., Strasz A., Kwiatkowska D.: Kardiografia impedancyjna w terapii nadciśnienia tętniczego. Kardiologia w Praktyce 2010, 4, 3(15): 131-137.
18. DeMarzo A.P.: Using impedance cardiography with postural change to stratify patients with hypertension. Ther. Adv. Cardiovasc. Dis. 2011 Jun, 5(3): 139-48.
19. Gielerak G., Piotrowicz E., Krzesiński P., Kowal J., Grzęda M., Piotrowicz R.: The effect of cardiac rehabilitation on haemodynamic parameters measured by impedance cardiography in patients with heart failure. Kardiol. Pol. 2011, 69(4): 309-317.
20. Siebert J., Trzeciak B., Zielińska D., Bakuła S.: Zastosowanie kardiografii impedancyjnej do prób wysiłkowych w rehabilitacji kardiologicznej. W: Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006, rozdz. 4: 71-88.
21. Bilinska M., Kosydar-Piechna M., Gasiorowska A., Mikulski T., Piotrowski W., Nazar K., Piotrowicz R.: Influence of Dynamic Training on Hemodynamic, Neurohormonal Responses to Static Exercise and on Inflammatory Markers in Patients After Coronary Artery Bypass Grafting. Circ. J. 2010 Oct 9: 2598-2604.
22. Piotrowicz R. et al.: Test pochyleniowy. W: Standardy postępowania w zakresie wybranych zagadnień elektrokardiologii nieinwazyjnej. Elektrofizjologia i Stymulacja Serca 1988, 5(1), supl. II: 47-49.
23. Kenny R.A., Ingram A., Bayliss J., Sutton R.: Head-up tilt: a useful test for investigating unexplained syncope. Lancet 1986, 2: 1352-54.
24. Kisły M., Kornacewicz-Jach Z.: Omdlenia o nieznanej etiologii. Znaczenie diagnostyczne testu pochyleniowego. Kardiol. Pol. 1997, 47: 106.
25. Ewing D.J., Hume L., Campbell I.W., Murray A., Neilson J.M.M., Clarke B.F.: Autonomic mechanisms in the initial heart rate response to standing. J. Appl. Physiol. 1980, 49(5): 809-814.
26. Borst C., Wieling W., van Brederode J.F.M., Hond A., de Rijk L.G., Dunning A.J.: Mechanisms of initial heart rate response to postural change. Am. J. Physiol. 1982, 243: H676-H681.
27. Kozłowski D., Koźluk E., Krupa W.: Patomechanizm omdleń wazowagalnych. Folia Cardiol. 2000, 7(2): 83-86.
28. Koźluk E., Cybulski G., Zastawna I., Szufladowicz E., Piątkowska A., Niewiadomski W., Gąsiorowska A., Krauss B., Walczak F.: Parametry hemodynamiczne w 5 minut po pionizacji pozwalają przewidzieć wynik testu pionizacyjnego. Folia Cardiologica 2002, tom 9, streszczenia: 36.
29. Eugene M., Lascault G., Frank R., Fontaine G., Grosgogeat Y., Teillac A.: Assessment of the optimal atrio-ventricular delay in DDD paced patients by impedance plethysmography. Eur. Heart J. 1989 Mar, 10(3): 250-5.
30. Ovsyshcher I., Zimlichman R., Katz A., Bondy C., Furman S.: Measurements of cardiac output by impedance cardiography in pacemaker patients at rest: effects of various atrioventricular delays. J. Am. Coll. Cardiol. 1993 Mar 1, 21(3): 761-7.
31. Heinroth K.M., Elster M., Nuding S., Schlegel F., Christoph A., Carter J., Buerke M., Werdan K.: Impedance cardiography: a useful and reliable tool in optimization of cardiac resynchronization devices. Europace 2007 Sep, 9(9): 744-50 [Epub 2007 May 11].
32. Zhang Q., Fung J.W., Chan Y.S., Chan H.C., Lin H., Chan S., Yu C.M.: The role of repeating optimization of atrioventricular interval during interim and long-term follow-up after cardiac resynchronization therapy. Int. J. Cardiol. 2008 Feb 29, 124(2): 211-7 [Epub 2007 Apr 17].
33. Nishimura R.A., Hades D.L., Ilstrup D.M., Holmes D.R. Jr., Tajik A.J.: Effect of dual-chamber pacing on systolic and diastolic function in patients with hypertrophic cardiomyopathy. Acute Doppler echocardiographic and catheterization hemodynamic study. J. Am. Coll. Cardiol. 1996, 27: 421-30.
34. Losi M.A., Betocchi S., Briguori C. et al.: Dual chamber pacing in hypertrophic cardiomyopathy: influence of atrioventricular delay on left ventricular outflow tract obstruction. Cardiology 1998, 89: 8-13.
35. Linde C., Leclerq C., Rex S. et al.: Long-term benefits of biventricular pacing in congestive heart failure: results from the Multisite stimulation in cardiomyopathy (MUSTIC) study. JACC 2002, 40: 111-8.
36. Tse H.F., Yu C., Park E., Lau C.P.: Impedance cardiography for atrioventricular interval optimization during permanent left ventricular pacing. Pacing Clin. Electrophysiol. 2003 Jan 26(1 Pt 2): 189-91.
37. Guzik P., Fagiewicz A., Krauze T., Wykrętowicz A., Sterliński M., Sajkowska A., Dziarmaga M., Wysocki H.: Wykorzystanie kardiografii impedancyjnej w ocenie hemodynamicznej u chorych poddanych stymulacji resynchronizującej pracę komór serca. W: Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006, rozdz. 4: 55-63.
38. Cazeau S., Ritter P., Bakdach S. et al.: Four chamber pacing in dilated cardiomyopathy. Pacing Clin. Electrophysiol. 1994, 17: 1974-1979.
39. Guidelines for cardiac pacing and cardiac resynchronization therapy. Europace 2007, 9: 959-998.
40. Kułakowski P., Makowska E., Kryński T., Stec S., Czepiel A., Błachnio E., Soszyńska M.: Tilt-induced changes in haemodynamic parameters in patients with cardiac resynchronisation therapy – a pilot study. Kardiol. Pol. 2009 Jan, 67(1): 19-24.
41. Cybulski G., Książkiewicz A., Łukasik W., Niewiadomski W., Pałko T.: Ambulatory monitoring device for central hemodynamic and ECG signal recording on PCMCI flash memory cards. Computers in Cardiology. IEEE, New York, NY, USA 1995.
42. Cybulski G., Michalak E., Koźluk E., Piątkowska A., Niewiadomski W.: Stroke volume and systolic time intervals: beat-to-beat comparison between echocardiography and ambulatory impedance cardiography in supine and tilted positions, Medical and Biological Engineering and Computing 2004, 42: 707-711.
43. Cybulski G.: Ambulatory Impedance Cardiography. The Systems and their Applications. Series: Lecture Notes in Electrical Engineering. Springer-Verlag Berlin and Heidelberg GmbH & Co 2011.
44. Feinberg W.M., Blackshear J.L., Laupacis A., Kronmal R., Hart R.G.: Prevalence, age distribution and gender of patients with atrial fibrillation: Analysis and implications. Arch. Intern. Med. 1995, 155: 469-473.
45. Wolf P.A., Mitchell J.B., Baker C.S., Kannel W.B., D’Agostino R.B.: Impact of atrial fibrillation on mortality, stroke and medical costs. Arch. Intern. Med. 1998, 158: 229-234.
46. Lévy S., Breithardt R.W.F., Campbell A.J. et al.: Atrial fibrillation: current knowledge and recommendations for menagement. Eur. Heart J. 1998, 19: 1294-1320.
2. Krzemiński K., Kruk B., Nazar K., Ziemba A.W., Cybulski G., Niewiadomski W.: Cardiovascular, metabolic and plasma catecholamine responses to passive and active exercises. J. Physiol. Pharmacol. 2000, 51(2): 267-278.
3. Ziemba A.W., Chwalbińska-Moneta J., Kaciuba- Uscilko H., Kruk B., Krzeminski K., Cybulski G., Nazar K.: Early effects of short-term aerobic training. Physiological responses to graded exercise. J. Sports Med. Phys. Fitness 2003 Mar, 43(1): 57-63.
4. Gąsiorowska A., Nazar K., Mikulski T., Cybulski G., Niewiadomski W., Smorawinski J., Krzeminski K., Porta S., Kaciuba-Uscilko H.: Hemodynamic and neuroendocrine predictors of lower body negative pressure (LBNP) intolerance in healthy young men. J. Physiol. Pharmacol. 2005, 56(2): 179-193.
5. Cybulski G., Krzemiński K., Niewiadomski W., Nazar K.: The influence of endurance training on the transient haemodynamic response to orthostatic manoeuvre. J. Physiol. Pharm. 1999, 50(2): 275-286.
6. Willemsen G.H.M., de Geus E.J.C., Klaver C.H.A.M., van Doornen L.J.P., Carroll D.: Ambulatory monitoring of the impedance cardiogram. Psychophysiology 1996, 33: 184-193.
7. Krauze T., Guzik P., Wykrętowicz A., Piskorski J., Tarchalski J., Wysocki H.: Ocena zmienności parametrów hemodynamicznych. W: Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006, rozdz. 7: 64-70.
8. Davis M.C., Matthews K.A., Claire E., McGrath M.A.: Hostile Attitudes Predict Elevated Vascular Resistance During Interpersonal Stress in Men and Women. Psychosomatic Medicine 2000, 62: 17-25.
9. Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006.
10. Trojnar M.: Zastosowania kardiografii impedancyjnej w diagnostyce różnicowej ostrych zaburzeń hemodynamicznych i duszności w warunkach szpitalnej izby przyjęć. W: Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006, rozdz. 4: 36-47.
11. Sodolski T., Kutarski A.: Wykorzystanie kardiografii impedancyjnej w monitorowaniu hemodynamicznym chorych leczonych z powodu niewydolności serca. W: Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006, rozdz. 5: 48-54.
12. Mancia G., De Backer G., Dominiczak A., Cifkova R., Fagard R., Germano G., Grassi G., Heagerty A.M., Kjeldsen S.E., Laurent S., Narkiewicz K., Ruilope L., Rynkiewicz A., Schmieder R.E., Boudier H.A., Zanchetti A., Vahanian A., Camm J., De Caterina R., Dean V., Dickstein K., Filippatos G., Funck-Brentano C., Hellemans I., Kristensen S.D., McGregor K., Sechtem U., Silber S., Tendera M., Widimsky P., Zamorano J.L., Erdine S., Kiowski W., Agabiti-Rosei E., Ambrosioni E., Lindholm L.H., Viigimaa M., Adamopoulos S., Agabiti-Rosei E., Ambrosioni E., Bertomeu V., Clement D., Erdine S., Farsang C., Gaita D., Lip G., Mallion J.M., Manolis A.J., Nilsson P.M., O’Brien E., Ponikowski P., Redon J., Ruschitzka F., Tamargo J., van Zwieten P., Waeber B., Williams B.: Management of Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension, European Society of Cardiology: 2007 Guidelines for the Management of Arterial Hypertension: The Task Force for the Management of Arterial Hypertension of the European Society of Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). J. Hypertens. 2007, 25: 1105-1187.
13. Krupa-Wojciechowska B., Zdrojewski T.: Nadciśnienie tętnicze 2003. Przewodnik lekarza 2003, 6: 16-25.
14. Wang Y., Wang Q.J.: The prevalence of prehypertension and hypertension among US adults according to the new joint national committee guidelines: new challenges of the old problem. Arch. Intern. Med. 2004, 164: 2126-2134.
15. Yakovlevitch M., Black H.R.: Resistant hypertension in a tertiary care clinic. Arch. Intern. Med. 1991, 151: 1786-1792.
16. Ferrario C.M., Flack J.M., Strobeck J.E., Smits G., Peters C.: Individualizing hypertension treatment with impedance cardiography: a meta-analysis of published trials. Ther. Adv. Cardiovasc. Dis. 2010, 4: 5-16.
17. Niewiadomski W., Gąsiorowska A., Cybulski G., Strasz A., Kwiatkowska D.: Kardiografia impedancyjna w terapii nadciśnienia tętniczego. Kardiologia w Praktyce 2010, 4, 3(15): 131-137.
18. DeMarzo A.P.: Using impedance cardiography with postural change to stratify patients with hypertension. Ther. Adv. Cardiovasc. Dis. 2011 Jun, 5(3): 139-48.
19. Gielerak G., Piotrowicz E., Krzesiński P., Kowal J., Grzęda M., Piotrowicz R.: The effect of cardiac rehabilitation on haemodynamic parameters measured by impedance cardiography in patients with heart failure. Kardiol. Pol. 2011, 69(4): 309-317.
20. Siebert J., Trzeciak B., Zielińska D., Bakuła S.: Zastosowanie kardiografii impedancyjnej do prób wysiłkowych w rehabilitacji kardiologicznej. W: Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006, rozdz. 4: 71-88.
21. Bilinska M., Kosydar-Piechna M., Gasiorowska A., Mikulski T., Piotrowski W., Nazar K., Piotrowicz R.: Influence of Dynamic Training on Hemodynamic, Neurohormonal Responses to Static Exercise and on Inflammatory Markers in Patients After Coronary Artery Bypass Grafting. Circ. J. 2010 Oct 9: 2598-2604.
22. Piotrowicz R. et al.: Test pochyleniowy. W: Standardy postępowania w zakresie wybranych zagadnień elektrokardiologii nieinwazyjnej. Elektrofizjologia i Stymulacja Serca 1988, 5(1), supl. II: 47-49.
23. Kenny R.A., Ingram A., Bayliss J., Sutton R.: Head-up tilt: a useful test for investigating unexplained syncope. Lancet 1986, 2: 1352-54.
24. Kisły M., Kornacewicz-Jach Z.: Omdlenia o nieznanej etiologii. Znaczenie diagnostyczne testu pochyleniowego. Kardiol. Pol. 1997, 47: 106.
25. Ewing D.J., Hume L., Campbell I.W., Murray A., Neilson J.M.M., Clarke B.F.: Autonomic mechanisms in the initial heart rate response to standing. J. Appl. Physiol. 1980, 49(5): 809-814.
26. Borst C., Wieling W., van Brederode J.F.M., Hond A., de Rijk L.G., Dunning A.J.: Mechanisms of initial heart rate response to postural change. Am. J. Physiol. 1982, 243: H676-H681.
27. Kozłowski D., Koźluk E., Krupa W.: Patomechanizm omdleń wazowagalnych. Folia Cardiol. 2000, 7(2): 83-86.
28. Koźluk E., Cybulski G., Zastawna I., Szufladowicz E., Piątkowska A., Niewiadomski W., Gąsiorowska A., Krauss B., Walczak F.: Parametry hemodynamiczne w 5 minut po pionizacji pozwalają przewidzieć wynik testu pionizacyjnego. Folia Cardiologica 2002, tom 9, streszczenia: 36.
29. Eugene M., Lascault G., Frank R., Fontaine G., Grosgogeat Y., Teillac A.: Assessment of the optimal atrio-ventricular delay in DDD paced patients by impedance plethysmography. Eur. Heart J. 1989 Mar, 10(3): 250-5.
30. Ovsyshcher I., Zimlichman R., Katz A., Bondy C., Furman S.: Measurements of cardiac output by impedance cardiography in pacemaker patients at rest: effects of various atrioventricular delays. J. Am. Coll. Cardiol. 1993 Mar 1, 21(3): 761-7.
31. Heinroth K.M., Elster M., Nuding S., Schlegel F., Christoph A., Carter J., Buerke M., Werdan K.: Impedance cardiography: a useful and reliable tool in optimization of cardiac resynchronization devices. Europace 2007 Sep, 9(9): 744-50 [Epub 2007 May 11].
32. Zhang Q., Fung J.W., Chan Y.S., Chan H.C., Lin H., Chan S., Yu C.M.: The role of repeating optimization of atrioventricular interval during interim and long-term follow-up after cardiac resynchronization therapy. Int. J. Cardiol. 2008 Feb 29, 124(2): 211-7 [Epub 2007 Apr 17].
33. Nishimura R.A., Hades D.L., Ilstrup D.M., Holmes D.R. Jr., Tajik A.J.: Effect of dual-chamber pacing on systolic and diastolic function in patients with hypertrophic cardiomyopathy. Acute Doppler echocardiographic and catheterization hemodynamic study. J. Am. Coll. Cardiol. 1996, 27: 421-30.
34. Losi M.A., Betocchi S., Briguori C. et al.: Dual chamber pacing in hypertrophic cardiomyopathy: influence of atrioventricular delay on left ventricular outflow tract obstruction. Cardiology 1998, 89: 8-13.
35. Linde C., Leclerq C., Rex S. et al.: Long-term benefits of biventricular pacing in congestive heart failure: results from the Multisite stimulation in cardiomyopathy (MUSTIC) study. JACC 2002, 40: 111-8.
36. Tse H.F., Yu C., Park E., Lau C.P.: Impedance cardiography for atrioventricular interval optimization during permanent left ventricular pacing. Pacing Clin. Electrophysiol. 2003 Jan 26(1 Pt 2): 189-91.
37. Guzik P., Fagiewicz A., Krauze T., Wykrętowicz A., Sterliński M., Sajkowska A., Dziarmaga M., Wysocki H.: Wykorzystanie kardiografii impedancyjnej w ocenie hemodynamicznej u chorych poddanych stymulacji resynchronizującej pracę komór serca. W: Kardiografia impedancyjna. Przewodnik dla lekarzy. Siebert J. (red.). Via Medica, Gdańsk 2006, rozdz. 4: 55-63.
38. Cazeau S., Ritter P., Bakdach S. et al.: Four chamber pacing in dilated cardiomyopathy. Pacing Clin. Electrophysiol. 1994, 17: 1974-1979.
39. Guidelines for cardiac pacing and cardiac resynchronization therapy. Europace 2007, 9: 959-998.
40. Kułakowski P., Makowska E., Kryński T., Stec S., Czepiel A., Błachnio E., Soszyńska M.: Tilt-induced changes in haemodynamic parameters in patients with cardiac resynchronisation therapy – a pilot study. Kardiol. Pol. 2009 Jan, 67(1): 19-24.
41. Cybulski G., Książkiewicz A., Łukasik W., Niewiadomski W., Pałko T.: Ambulatory monitoring device for central hemodynamic and ECG signal recording on PCMCI flash memory cards. Computers in Cardiology. IEEE, New York, NY, USA 1995.
42. Cybulski G., Michalak E., Koźluk E., Piątkowska A., Niewiadomski W.: Stroke volume and systolic time intervals: beat-to-beat comparison between echocardiography and ambulatory impedance cardiography in supine and tilted positions, Medical and Biological Engineering and Computing 2004, 42: 707-711.
43. Cybulski G.: Ambulatory Impedance Cardiography. The Systems and their Applications. Series: Lecture Notes in Electrical Engineering. Springer-Verlag Berlin and Heidelberg GmbH & Co 2011.
44. Feinberg W.M., Blackshear J.L., Laupacis A., Kronmal R., Hart R.G.: Prevalence, age distribution and gender of patients with atrial fibrillation: Analysis and implications. Arch. Intern. Med. 1995, 155: 469-473.
45. Wolf P.A., Mitchell J.B., Baker C.S., Kannel W.B., D’Agostino R.B.: Impact of atrial fibrillation on mortality, stroke and medical costs. Arch. Intern. Med. 1998, 158: 229-234.
46. Lévy S., Breithardt R.W.F., Campbell A.J. et al.: Atrial fibrillation: current knowledge and recommendations for menagement. Eur. Heart J. 1998, 19: 1294-1320.